اسید اچ فسفوریک

🧪 اسید اچ فسفریک: کلید ایجاد پیوند مکانیکی قوی در باندینگ اسید اچ فسفریک (Phosphoric Acid Etchant) یک ژل یا مایع با غلظت‌های معمولاً ۳۲٪ تا ۳۷٪ است که برای آماده‌سازی سطوح مینا (Enamel) و عاج (Dentin) قبل از اعمال مواد باندینگ رزینی استفاده می‌شود. فرآیند اچینگ با اسید فسفریک، توسط مایکل بونوکور (Michael Buonocore) در سال ۱۹۵۵ معرفی شد و همچنان به عنوان قوی‌ترین و مؤثرترین روش برای ایجاد پیوند مکانیکی به مینای دندان شناخته می‌شود.

مکانیسم عمل و تفاوت در پیوند به مینا و عاج عملکرد اسید اچ بر روی مینا و عاج متفاوت است و این تفاوت، پایه انتخاب تکنیک‌های باندینگ را تشکیل می‌دهد:

اچینگ مینا (Enamel Etching):

اسید فسفریک کریستال‌های هیدروکسی آپاتیت مینا را به صورت انتخابی حل می‌کند.

این فرآیند، ریزحفره‌ها (Microporosities) و ناهمواری‌های میکروسکوپی ایجاد می‌کند.

این ناهمواری‌ها، سطح تماس مینا را تا حد زیادی افزایش داده و اجازه می‌دهند رزین‌های باندینگ با ویسکوزیته پایین به داخل این ریزمنافذ نفوذ کرده و پس از پلیمریزاسیون، تگ‌های رزینی (Resin Tags) قوی ایجاد کنند. این پیوند کاملاً مکانیکی است و بسیار محکم است.

اچینگ عاج (Dentin Etching):

اسید فسفریک مواد معدنی عاج را حل کرده و لایه اسمیر (Smear Layer) را برمی‌دارد.

این فرآیند، شبکه فیبرهای کلاژن (Collagen Fibers) را نمایان می‌کند.

برای باندینگ به عاج، باید شبکه کلاژن نمایان شده، مرطوب نگه داشته شود تا پرایمرهای رزینی بتوانند به آن نفوذ کرده و لایه هیبرید (Hybrid Layer) را تشکیل دهند. اچینگ عاج ریسک بالایی دارد و نیاز به کنترل دقیق رطوبت دارد.

کاربردها و انواع اسید اچ فسفریک اسید اچ در دندانپزشکی برای طیف وسیعی از درمان‌ها حیاتی است:

Total-Etch (اچینگ کامل): استفاده از اسید اچ روی مینا و عاج به صورت همزمان (در باندینگ‌های نسل ۴ و ۵).

Selective-Etch (اچینگ انتخابی): استفاده تنها بر روی مینا برای افزایش قدرت باند به مینا، و سپس اعمال باندینگ‌های Self-Etch (مانند یونیورسال) روی عاج دست‌نخورده (بهترین ترکیب قدرت و کاهش حساسیت).

کاربردهای دیگر: اچینگ سطوح پرسلن و سرامیک قبل از استفاده از پرایمرهای تخصصی (مانند سایلن)، اچینگ حفره برای سیلانت‌های فیشور.

امروزه اسید اچ‌ها معمولاً به صورت ژل عرضه می‌شوند که به دلیل ویسکوزیته بالا، دقت کاربرد را افزایش داده و از جاری شدن ناخواسته اسید روی بافت‌های نرم یا سطوح ناخواسته جلوگیری می‌کند.

سوالات متداول (FAQ) – اسید اچ فسفریک

غلظت استاندارد اسید اچ فسفریک برای دندانپزشکی چقدر است؟ غلظت استاندارد و پرکاربرد اسید اچ فسفریک بین ۳۲٪ تا ۳۷٪ است. این میزان غلظت، بهترین عملکرد را برای اچینگ مؤثر مینا و عاج فراهم می‌کند.

اسید اچ باید چند ثانیه روی مینا و چند ثانیه روی عاج باقی بماند؟

مینا: معمولاً ۱۵ تا ۲۰ ثانیه برای اچینگ کامل کافی است.

عاج: اگر در تکنیک Total-Etch استفاده شود، نهایتاً ۱۰ تا ۱۵ ثانیه و نباید بیش از حد اچ شود. در تکنیک Selective-Etch، اسید اصلاً نباید روی عاج قرار گیرد.

تفاوت تکنیک Selective-Etch با Total-Etch در استفاده از اسید اچ چیست؟ در Total-Etch اسید همزمان روی مینا و عاج زده می‌شود. در Selective-Etch، اسید تنها و با دقت بالا روی مینا اعمال شده و سپس شسته می‌شود. این تکنیک، پیوند قوی به مینا را حفظ کرده و ریسک حساسیت پس از عمل (که ناشی از اچینگ بیش از حد عاج است) را به شدت کاهش می‌دهد.

آیا اسید اچ باعث حساسیت دندان می‌شود؟ اگر اسید اچ بیش از حد طولانی روی عاج باقی بماند یا پس از شستشو، عاج بیش از حد خشک شود، می‌تواند منجر به حساسیت پس از ترمیم شود. به همین دلیل، کنترل دقیق زمان اچینگ و استفاده از تکنیک Selective-Etch توصیه می‌شود.

چرا پس از اچینگ باید سطح عاج مرطوب (Moist) باقی بماند؟ در تکنیک Total-Etch، اگر عاج کاملاً خشک شود، شبکه کلاژن نمایان شده فرو می‌ریزد (Collapse). پرایمرهای رزینی قادر به نفوذ به شبکه فرو ریخته نیستند و پیوند ضعیف می‌شود. بنابراین، برای نفوذ کامل رزین و تشکیل لایه هیبرید، سطح عاج باید کمی مرطوب (مرطوب و بدون آب اضافی) نگه داشته شود.

دقت و ایمنی: چرا اسید اچ فسفریک را از تیکت دنتال بخریم؟ اگرچه اسید اچ ماده‌ای ساده به نظر می‌رسد، اما کیفیت، ویسکوزیته و کنترل رنگ آن برای فرآیند اچینگ ایمن و مؤثر بسیار مهم است. تیکت دنتال تضمین می‌کند:

ویسکوزیته ایده‌آل ژل: ما اسید اچ‌هایی را عرضه می‌کنیم که دارای غلظت (ویسکوزیته) مناسبی هستند تا از جاری شدن ژل روی بافت‌های نرم جلوگیری کرده و امکان کنترل دقیق در تکنیک Selective-Etch را فراهم سازند.

رنگ متمایز و وضوح: ژل‌های اچ با رنگ‌های متضاد (مانند آبی یا سبز تیره) عرضه می‌شوند تا دندانپزشک مرزهای اچینگ را به وضوح ببیند و از شستشوی کامل اسید مطمئن شود.

بسته‌بندی ارگونومیک: سرنگ‌های باکیفیت و تیپ‌های ظریف با قابلیت خم شدن برای کاربرد دقیق و بدون هدر رفتن مواد.

بهترین قیمت و حجم‌های اقتصادی: دسترسی به بسته‌های سرنگ تکی و اقتصادی با قیمت رقابتی برای تمام نیازهای مطب.